آموزش انواع تزریقات (فارسی)

• سجاد فتح‌الهی
• اتاق عمل, مهارت های پایه

در این فیلم آموزشی سرکار خانم جلالی کارشناس مرکز مهارت های بالینی اصول و انواع تزریقات را به دانشجویان آموزش داده است. مواردی که مورد بحث قرار گرفته است عبارتند از: وسایل و تجهیزات، آماده کردن داروی تزریقی، ملاحظات ضروری در تزریق دارو، محل های تزریق، تزریق داخل جلدی، زیر جلدی و تزریق عضلانی.

این ویدئو از کانال آپارات دانشگاه تهران برداشتم

ویدئو خوبیه برا یادگیری ببینید

بخش اول

بخش دوم

:::::انواع تزریقات :::::

تزریقات ایمن به معنای تزریقی است که :
– ۱به دریافت کننده خدمت (بیمار ) آسیب نزند.
– ۲به ارائه کنندگان /کارکنان خدمات بهداشتی درمانی صدمه ای وارد نسازد .
– ۹پسماندهای آن باعث آسیب و زیان درجامعه و محیط زیست نشود .
تزریقات یکی از روش های شایع در تجویز دارو ها و مشتقات دارویی می باشد و بدیهی است در صورت عدم
رعایت استاندارد های درمانی، خطرات بالقوه و بالفعلی را برارائه کنندگان و مصرف کنندگان خدمات بهداشتی
درمانی و نیز جامعه تحمیل می نماید. تزریقات غیر ایمن می تواند سبب انتقال انواع پاتوژن ها از جمله ویروس
ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل ها شده و وقایع ناخواسته ای از جمله آبسه و یا واکنش های توکسیکی را در پی
داشته باشد. استفاده مجدد از سرنگ و سر سوزن بیماران را در معرض عفونت مستقیم (از طریق وسایل آلوده) و
یا غیر مستقیم (ازطریق ویال دارویی آلوده) قرار می دهد. بر اساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت در
کشورهای در حال توسعه و در حال گذرسالیانه ۶۱۰۰۰میلیون تزریق با هدف درمانی و یا بهداشتی تجویز می شود
(به طور میانگین ۳/۴تزریق به ازای هر فرد.) ۵-۶۰درصد تزریقات به منظور ارائه خدمات بهداشتی و ۰۰درصد
تزریقات به منظور ارائه خدمات درمانی تجویز می شوند و این درحالی است که اکثریت این تزریقات غیر ضروری
می باشند. بر اساس مدل های ریاضی سازمان جهانی بهداشت که در کشورهای در حال توسعه ودر حال گذر در
سال ۰۰۰۰میلادی انجام شده است ، ابتلاء ۰۶میلیون مورد از موارد جدید مبتلایان به هپاتیت ۳۰( Bدرصد موارد
جدید این بیماری) ، ابتلاء ۰میلیون مورد از موارد جدید مبتلایان به هپاتیت۴۰( Cدرصد موارد جدید این بیماری
کل ) و ۰۱۰۰۰۰مورد از موارد جدید مبتلایان به ایدز( ۵درصد موارد جدید این بیماری) را به تزریقات غیر ایمن
ارتباط می دهند، ابتلاء به عفونت های منتقله از راه خون در میان کارکنان بهداشتی درمانی منجر به ۴/۴درصد
مورد HIVو ۳۰درصد HBVو HCVشده است. بنابراین تکنیک ها و روش های استاندارد تزریقات، ایمنی
کارکنان و بیماران را تضمین می نماید.
: -۲انتقال ویروس های منتقله از راه خون:
خطر انتقال عفونت های منتقله از راه خون بستگی به نوع عامل بیماری زا و حجم و نوع مواجهه دارد. پاتوژن
هایی نظیر HBV, HBCو HIVممکن است با آلودگی های نامحسوس نیز منتقل شوند.
بیماری های قابل انتقال نظیر مالاریا نیز از طریق خون منتقل می شوند اما برای انتقال نیازمند حجم زیادی از
خون می باشند لذا از مخاطرات ضمن انتقال خون محسوب می شود.
.۱ویروس هپاتیت :B
HBVاز طریق مواجهه بافت زیرپوستی و یا مخاطات با خون آلوده و یا ترشحات بدن بیمار مبتلا ممکن است به
افراد سالم منتقل شود. عفونت می تواند ناشی از مواجهه نامحسوس و از طریق خراشیدگی ها و یا زخم ها و یا
سطوح مخاطی اتفاق افتد. آنتی ژن سطحی هپاتیت Bکه مؤید ابتلاء به هپاتیت Bمزمن می باشد از سرم، بزاق و
semenجدا شده و عفونت آن به اثبات رسیده است. HBVبیشترین غلظت را در سرم داراست و غلظت آن در
بزاق و مایع سمن کمتر است. ویروس در محیط به طور نسبی پایدار می باشد و به مدت ۷روز در دمای اتاق در
روی سطوح در محیط زنده باقی می ماند. ابتلاء به عفونت هپاتیت Bبعد از فرورفتن سرسوزن آلوده به خون یک
منبع مثبت هپاتیت ، Bدر میان کارکنان خدمات بهداشتی درمانی ۰۳-۱۰درصد است که البته مداخلات فوری و
مناسب بر اساس موازین 0PEPخطر ابتلاء را کاهش می دهد، لذا واکسیناسیون تمامی کارکنان خدمات بهداشتی
درمانی و منجمله کادر خدماتی بر علیه هپاتیت Bالزامی بوده قبل از اشتغال آنان در واحدها و بخش های بالینی
توصیه می شود.
.۲ویروس هپاتیت : C
به طور اولیه HCVاز طریق مواجهه بافت زیر جلدی با خون آلوده منتقل می شود. انتقال آن به نسبت HBV
کمتراست. HCVدر محیط به مدت حداقل ۱۱-۲۲ساعت زنده باقی می ماند. انتقال بیماری از طریق خون آلوده به اثبات
رسیده است و از طریق مواجهه پوست ناسالم و یا مخاطات با خون آلوده به ندرت وجود دارد
HIVاز طریق تماس جنسی، انتقال عمودی و یا مواجهه با خون آلوده (انتقال خون و یا تزریقات غیر ایمن)
و سر سوزن و سرنگ مشترک بین معتادان اتفاق می افتد. ماندگاری HIVدر محیط و قابلیت انتقال آن به نسبت
HBVیا HCVکمتر است. ترشحات و مواد ترشحی بدن بیماران مشتمل بر خون، سایر ترشحات بدن، مایع سمن و
ترشحات واژینال که به طور مشهود خون آلود می باشند در صورت تماس با جراحات بافت زیر جلدی ، غشاء
مخاطی و پوست ناسالم برای کارکنان مخاطره آمیز محسوب می شوند. میانگین خطر انتقال بعد از مواجهه زیر
جلدی با خون آلوده ۰/۳درصد و برای تماس غشاء مخاطی ۰/۰۰درصد تخمین زده میشود

انجام تزریقات استفاده از ماسک، حفاظ چشمی و یا سایر موارد حفاظتی توصیه نمی شود، مگر در مواقعی
که احتمال آلودگی با خون و یا پاشیده شده خون و ترشحات بیمار به فرد ارائه کننده خدمت پیش بینی می شود.
راهنمای عملی در ضمن استفاده از وسایل
بهترین روش ها در انجام تزریقات:
اصول ایمنی کلی در انجام تزریقات:
رعایت بهداشت دست،
پوشیدن دستکش در مواقع ضروری،
استفاده از سایر وسایل حفاظت فردی یک بار مصرف،
آماده سازی و ضدعفونی پوست.
2رعایت بهداشت دست:
بهداشت دست واژه ای کلی است که به شستشوی دست ها با آب و صابون و یا با استفاده از ماده ضدعفونی ،
محلول های ضدعفونی و یا ضدعفونی قبل از جراحی اطلاق می شود.
راهنمای عملی برای رعایت بهداشت دست:
آماده نمودن داروهای تزریقی و بعد از اتمام تزریق، قبل و بعد از هر گونه تماس مستقیم با
بیماران برای انجام اقدامات درمانی، قبل و بعد از پوشیدن و در آوردن دستکش بهداشت دست ها را
رعایت فرمایید.
در صورت کثیفی و یا آلودگی دست ها با مایعات بدن و خون ممکن است مابین تزریقات نیز نیازمند
رعایت بهداشت دست با آب و صابون می باشید.
توجه نمایید در صورتی که پوست دست ارائه کننده خدمت ، بریده و یا مبتلا به درماتیت باشد، از انجام
تزریق برای بیمار اجتناب شود و توصیه می شودکه زخم های کوچک پانسمان گردند.
دستکش :
در ضمن ارائه اقدامات مراقبتی، تشخیصی و درمانی، در صورتی که احتمال مواجهه با خون و یا فرآورده های
خونی می باشد الزامی است کارکنان از دستکش لاتکس، بدون لاتکس و یا تمیز کاملاً اندازه دست خود استفاده
نمایند.
راهنمای عملی استفاده از دستکش:
در زمانی که احتمال تماس مستقیم با خون و یا سایر مایعات و ترشحات بدن و بزاق (بالقوه عفونی
بیماران)، وجود دارد از دستکش یک بار مصرف غیر استریل که کاملا ً اندازه دستتان می باشد ، استفاده
نمایید.
در زمان انجام تزریق وریدی و یا خون گیری
در صورتی که پوست دست فرد ارائه دهنده خدمت به دلیل ابتلاء به اگزما و یا خشکی و ترک خوردگی
سالم نیست.
در صورتی که پوست بیماربه دلیل ابتلاء به اگزما و یا سوختگی و یا عفونت سالم نیست.
لیکن از آن جا که پوشیدن دستکش هیچ گونه حفاظتی در قبال needle-stickو یا سایر زخم های
سوراخ کننده ۳که به دلیل فرو رفتن اشیاء نوک تیز و برنده رخ می دهند، ایجاد نمی نماید، در صورت
سلامت کامل پوست دست فرد ارائه کننده خدمت در زمان انجام تزریقات معمول داخل پوستی و زیر
جلدی و عضلانی ، و بیمارپوشیدن دستکش توصیه نمی شود. (نهایت احتیاط در جابجایی و کار با اشیاء
نوک تیز و برنده نظیر سرسوزن ها و اسکالپل توصیه می شود).
حفاظت فردی :
در صورت استفاده از وسایل حفاظت فردی، بلافاصله بعد از استفاده آن ها را به روش مطمئن دفع نمایید.
سه گام اساسی ذیل برای آماده نمودن تزریقات بردارید.
.۶فضایی که جهت آماده نمودن تزریقات مورد استفاده قرار می دهید را منظم نگاهدارید تا تمیزی آن به
سهولت ممکن باشد.
.۰قبل از اقدام برای آماده سازی داروها و یا در زمانی که این فضا آلوده به خون و یا ترشحات بدن
، آن را با الکل ۷۰درصد( ایزوپروپیل الکل و یا اتانول) تمیز نموده و اجازه دهید تا کاملا خشک
شود.
.۳کلیه وسایل مورد نیاز برای تزریقات را بچنید:
سرنگ و سر سوزن استریل یک بار مصرف
حلال نظیرآب مقطر و یا حلال های خاص
سواب پنبه الکل
ظروف ایمن برای دفع ایمن پسماندهای نوک تیز و برنده
ویال های دارویی سپتوم دار
.۶سر ویال دارویی را با پنبه آغشته به الکل ۷۰درصد( ایزوپروپیل و یا اتانول) پاک نمایید و قبل از ورود
سر سوزن به داخل آن اجازه دهید در معرض هوا خشک شود.
.۰در صورتی که ویال های مولتی دوز در اختیار دارید ، برای کشیدن هر بار دارو ، از سر سوزن و سرنگ استریل
استفاده نمایید.
.۳هیچ گاه بعد از کشیدن دارو از ویال مولتی دوز ، سر سوزن را پس از جدا نمودن سرنگ در داخل آن رها ننمایید.
.۴در اسرع وقت پس از کشیدن دارو از ویال مولتی دوز اقدام به تزریق نمایید

انواع سرنگ
سرنگ ها دارای یک قسمت استوانه ای و یک انتهای کوچک می باشد که سوزن به آن وصل می شود داخل این قسمت استوانه ای plunger یا پیستون حرکت می کند. در بیشتر بیمارستانها از سرنگ های Disposuble «پلاستیکی یکبار مصرف»استفاده می شود. سرنگ های پلاستیکی یکبار مصرف ارزان بوده و پیستون آنها بخوبی قابل کنترل است. سرنگ های شیشه ای گرانتر هستند و قبل از مصرف باید استریل شوند.
پرستار محلول را بوسیله آسپیره کردن داخل سرنگ می کند . به این صورت که پیستون را بطرف بیرون کشید در حالی که سوزن متصل به آن داخل محلول مورد نظر است. در موقع کشیدن محلول مورد نظر پرستار باید سرنگ را طوری دردست بگیرد که قسمت خارجی سرنگ و دسته پیستون در دست او باشد .برای رعایت استریلیته پرستار باید از هرگونه برخورد احتمالی نوک سرنگ به سوزن یا قسمت داخلی سرنگ و تنه پیستون با هر نوع جسم غیر استریل جلوگیری کند.

سرنگ ها در اندازه های مختلف که ظرفیت های ۱سی سی تا۵ سی سی رادارند. استفاده از سرنگ های بزرگتر از ۵سی سی غیر متداول تر است. سرنگ های ۲تا۳ میلی لیتری برای تزریق عضلانی وزیر جلدی مورد نیاز است. سرنگ های بزرگتر موجب ناراحتی بیمار میگردد.
میکرودرپ برای تزریق مثلا پنی سیلین کریستال بکار برده می شود و بجای
آن در سرنگها20cc تا50ccاستفاده می شود.
سرنگ های هیپودرمیک ۵/۲تا۳ میلی لیتری معمولا بصورت بسته بندی با سوزن متصل به آن موجود هستند گاهی اوقات ممکن است پرستار بر حسب احتیاج شماره سوزن را عوض کند. سرنگ های هیپودرمیک دو نوع مقیاس اندازه گیری در طول سرنگ دارند. یکیاز این مقیاس ها بر حسب «minims» و دیگری بر حسب میلی لیتر است. هر میلی لیتر نیزبه ده قسمت تقسیم می شود.
سرنگ های انسولین یک میلی لیتر را در خود جای می دهند و به واحدهایی درجه بندی می شوند بیشتر سرنگ های انسولین صد واحدی «۱۰۰ـU» هستند که برای استفاده از صد واحد انسولین هستند. هر میلی لیتر از محلول محتوی ۱۰۰واحد انسولین است.
همین طور سرنگ های ۴۰ واحدی «۴۰ـ U» و «۸۰ـU» برای انسولین ها با این غلظت ها وجود دارد.
«قسمت های مختلف سرنگ و سوزن»
سرنگ های توبرکولین یک استوانه باریک دارند که سوزن کوچکی به آن وصل است . این سرنگ ها به و میلی لیتر درجه بندی میشوند و ظرفیت آنها ۱سی سی است، پرستار این سرنگ ها را برای استفاده از مقادیر کم از داروهای غلیظ بکار میرود: مثل برای انجام تست های داخل جلدی استفاده می شود سرنگ توبرکولین همچنین برای آماده کردن مقادیر کمی از محلول موردنظر برای کودکان و نوجوانان بکار میرود. از سرنگ های بزرگ برای تزریق داروهای داخل وریدی، یا اضافه کردن مواد دارویی به محلولهای تزریقی و همچنین برای شستشوی زخم ها یا درناژ لوله ها استفاده می کنند.
انواع نیدل :
سوزن ها در بسته بندی جدا وجود ندارند که بتوان سوزن مورد نظر را انتخاب کرد. بعضی سوزن ها همراه با سرنگ استاندارد بصورت بسته بندی شده موجود نیست . مثل سرنگ های انسولین و تویرکولین. جنس بیشتر سوزن ها STainless است .اگرچه بعضی از کاتترهای وریدی پلاستیکی هستند. سوزن ها یکبار مصرف هستند به جز آنهایی که ازsteel فولاد جراحی ساخته می شوند که به سرنگ های شیشه ای متصل می شوند.

هر سوزن سه قسمت دارد:
1ـHUb یا قسمتی که به سرنگ متصل است.
2ـ shaft یا تنه سوزن که به قسمت Hub متصل می شود
3ـ BeVel نوک تیز سوزن .
پرستار ممکن است برای متصل کردن سوزن به سرنگ ، Hubرا دردست بگیرد تا مطمئن شود به سرنگ وصل شده است . با وجود این قسمت تنه و نوک سوزن در همه حال استریل باقی می ماند.
هر سوزن سه ویژگی دارد:
1ـ نوک تیز سوزن ۲ـ طول تنه سوزن ۳ـ شماره سوزن یا قطر
سوزن هائی که BeVel آنها کوتاه است برای تزریقات وریدی مناسب هستند چون که این سوزن ها در مجاورت دیواره داخلی ورید با آسانی بسته نمی شوند. سوزن هایی BeVel,s بلندتری دارند تیز تر هستند که در تزریقات زیر جلدی و عضلانی برای مریض ناراحتی کمتری ایجاد می کنند.

طول سوزن ها از اینچ تا ۵ اینچ متغیر است اگر چه بیشتر سوزن هائی که توسط پرستار کاربرد دارد. وزن هایی با طول ۵/۱اینچ است. پرستار بر حسب اندازه و وزن مریض و نوع بافتی که مایع باید در آن تزریق شود نوع سوزن را انتخاب می کند. در بچه ها و افراد لاغر سوزن های کوتاه تر به کار برده می شود.
پرستار از سوزن های بلند معمولا «۱تا۵/۱اینچ » برای تزریقات عضلانی و از سوزن های کوتاه معمولاً تا اینچ برای تزریقات زیر جلدی استفاده می کند.
انتخاب نوع سوزن بر حسب قطر با شماره سوزن ، بسته به غلظت مایعی دارد که قرار است تزریق شود یک سوزن با شماره ۱۸ـ۱۶برای تزریق خون و فرآورده های آن مناسب است. سوزن درشت. در تزریق خون و فرآورده های آن به خاطر این است که صدمه کمتری به گلبولهای قرمزی می رسد. برای تزریقات عضلانی از سوزن های شماره ۲۳ـ۲۰استفاده می شود که باز بستگی به غلظت ماده تزریقی دارد. تزریقات زیر جلدی احتیاج به سوزن هایی با قطر کمتری دارند (مثلا سوزن شماره۲۵ )، و برای تزریق داخل جلدی سوزن ریزتری مثل سوزن شماره ۱۶ احتیاج است.
آماده کردن داروهای تزریقـی:
1ـ آمپول ها یا پوکه ها: آمپول ها شامل دوزهای انفرادی دارویی به شکل مایع هستند و به اندازه های مختلف موجود هستند. حجم آنها از ۱سی سی تا۱۰ سی سی و یا بیشتر را شامل می شوند یک آمپول معمولا از یک شیشه شفاف که به یک قسمت تنگ بنام گردن محدود شده و برای کشیدن مایع آمپول این قسمت باید جدا شود. خط رنگی که اطراف گردن آمپول است محلی است که فاقد استفاده از تیغ اره و به آسانی شکسته می شود. در صورتی که آمپول خط رنگی نداشته باشد پرستار باید از تیغ اره استفاده کند، در هنگام کشیدن مایع آمپول پرستار باید دقت لازم را رعایت تکنیک آسپتیک بکند و دقت نماید که نوک سوزن با سطح خارجی آمپول تماس پیدا نکند.

کشیدن مایع بداخل سرنگ به آسانی صورت می گیرد.
2ـ ویال ها: ویال ها ظرف های شیشه ای یک دوزی یا چند دوزی هستند. یک درپوش لاستیکی در قسمت بالا دارند . این قسمت پلاستیکی قبل از مصرف بر میله یک روپوش فلزی پوشیده شده است ویال ها ممکنست شکل جامد یا مایع دارو را دارا باشند. داروهایی که در صورت محلول ماندن خواص خود را از دست می دهند بصورت پودر ویال قرار می گیرند. اتیکتهای ویال ها نوع حلال و مقدار آنرا مشخص می کنند.
نرمال سالین و آب مقطر استریل حلالهایی هستند که بطور معمول در حل کردن ویال ها استفاده می شوند. بر خلاف آمپول ها که به آسانی در سرنگ کشیده می شوند ویال ها دارای سیستم بوده که برای بهتر کشیدن مایع درون آن باید اول مقداری هوا بداخل آن با سرنگ وارد نمود. عدم وارد نمودن هوا به داخل ویال بعلت خلاء موجود بیرون کشیدن دارو را شکل می کند
برای آماده کردن داروهایی که بصورت پودرهستند پرستار حلال مورد نظر و مقدار آن را بر حسب برچسب ویال تهیه کرده و بداخل آن تزریق می کنند. بعضی از پودرها به آسانی در حلال ، حل می شوند ولی گاهی لازمست که برای بهتر حل شدن آن، سوزن را بیرون کشیده و آنرا کاملا مخلوط کرد.
عموما تکان دادن و چرخش ویال در حل کردن دارو مؤثر است. بعد از تهیه ویال های چند دوزی maltidose پرستار برچسبی تهیه کرده که زمان تهیه و غلظت آن را در هر میلی لیتر روی آن مشخص می کنند .ویال های چند دوزی معمولا احتیاج به نگهداری در یخچال دارند.

پرستار تزریقات را به ۴ طریق انجام می دهد:
1ـ زیر جلدی SC subcutaneous
2ـ داخل عضلهIM intramuscular
3ـ داخل جلدیID intradermal
4ـ وریدی IV intravenous
تزریق زیرجلدی: (به انگلیسی: Subcutaneous injection) جهت تزریق بسیاری از داروها ازجمله انسولین، مورفین و هروئین و نیز بعنوان روشی مخالف با تزریق داخل وریدی مورد استفاده قرار میگیرد. بافت زیر جلدی (Subcutaneous) یک بافت همبند غنی از بافت چربی با خونرسانی کم بوده وبه همین دلیل معمولاً سرعت جذب دارو در آن طولانی تر از عضله است. هدف از تزریق زیر جلدی، جذب آرام دارو و با حجم تزریق محدود میباشد. این روش جهت تزریق داروهایی بمانند انسولین که باید در بافت چربی بطور تدریجی جذب شود، روش ایده‌آلی بوده که با کمترین درد، امکان تکرار چندین نوبت تزریق را فراهم میسازد.
از ماساژ دادن ناحیه، پس از تزریق انسولین یا هپارین باید خودداری شود چراکه باعث جذب سریعتر دارو شده و باعث التهاب بافتی میگردد.
: بافت زیر جلدی (Subcutaneous) یک بافت همبند شل غنی از بافت چربی با خون‌رسانی کم بوده و به همین دلیل معمولاً سرعت جذب دارو در آن طولانی‌تر از عضله است (۲۰ تا ۳۰ دقیقه در مقابل ۵ تا ۱۰ دقیقه در تزریقات عضلانی) البته برخی از داروها سرعت جذبشان از بافت زیر جلدی برابر با عضله است (نظیر هپارین). برای تزریقات S.C معمولاً از سرنگ‌های ۲ میلی‌لیتر یا کمتر و سرسوزن نمره ۲۴ تا ۲۶ و با طول ۱٫۵ سانتیمتر استفاده می‌شود. تزریقات S.C را می‌توان در هر نقطه‌ای انجام داد (نظیر بی‌حسی‌های موضعی) ولی محل‌های رایج قسمت فوقانی خارجی بازو، جلوی ران، روی شکم و روی کتف‌ها می باشد.
همانند تزریقات عضلانی بایستی در S.C نیز قبل از تزریق آسپیراسیون انجام شود (به‌جز در مورد هپارین). روش کار بدین ترتیب است که چینی از پوست محل با انگشتان یک دست گرفته و بلند شده و سپس سوزن با زاویه ۴۵ تا ۹۰ در جه زیر جلد وارد و پس از آسپیراسیون تزریق می‌شود حداکثر گنجایش بافت زیر جلدی در یک نقطه (بدون بروز درد شدید) حدود ۲ میلی‌لیتر است و نبایستی بیش از ۵ میلی‌لیتر تزریق شود.
مراحل تزریق زیرجلدی:
پوست بالا کشیده شود.
ورود سوزن به بافت سریع و تزریق آهسته انجام گیرد.

تزریق ماهیچه‌ای(عضلانی):
رایجترین نوع تزریق آمپول به بیمار معمولاً به شیوه تزریق ماهیچه‌ای است. هنگامیکه دارو جذب گوارشی ندارد یا به آن آسیب می‌زند یا پس از جذب در کبد به مقدار زیاد تخریب می‌شود مجبور به استفاده از روش تزریق هستیم. در بین روش‌های مختلف تزریق چنانچه مقدار دارو زیاد باشد یا بافت‌های سطحی را تحریک کند یا احتیاج به جذب سریعتر باشد آن را داخل ماهیچه تزریق می‌کنند.
نحوه تزریق عضلانی :
معمولاً سرنگ ۲-۵ میلی لیتری بکار می‌رود.
شماره و طول سوزن بسته به نوع ماهیچه؛ محل تزریق یا میزان بافت چربی که ماهیچه مورد نظر را پوشانیده‌است و سن بیمار متفاوت می‌باشد. برای تزریق در ماهیچه سرینی (گلوتئال) معمولاً از سوزن شماره ۲۰-۲۳ استفاده می‌شود و برای تزریق در ماهیچه دالی معمولاً از سوزن شماره ۲۳-۲۵ استفاده می‌شود.
الف-ناحیه پشت سرینی (دورسوگلوتئال) برروی ماهیچه‌های ضخیم باسن:

محل تزریق در این ماهیچه معمولاً قسمت فوقانی خارجی یا ربع فوقانی خارجی باسن در حدود ۵-۸ سانتی متر پایین تر از کرست ایلیاک خواهد بود که به دو روش مشخص می‌گردد.
یک لب باسن را با خطوط فرضی به چهار قسمت تقسیم کنید در این هنگام شما با لمس کرست ایلیاک از انتخاب محل صحیح تزریق که به اندازه کافی بالا می‌باشد مطمئن شده‌اید. انتخاب محل تزریق بدون لمس کرست ایلیاک روش مطمنی نخواهد بود.این عضله در کودکان کم تر از ۲ سال به دلیل عدم تحرک کافی مکان مناسبی جهت تزریق نمی‌باشد و احتمال آسیب به اعصاب سیاتیک این نواحی وجود دارد.
ب- ناحیه ونتروگلوتئال بر روی ماهیچه سرینی متوسط: برای تعیین محل تزریق برروی این ماهیچه در بیمار می‌باید کف دست خود را بر روی تروکانتر بزرگ قراردهید به طوری که انگشتان وی متوجه سر بیمار باشد. معمولاً دست راست برای ران چپ به کار رفته و از دست چپ برای ران راست استفاده می‌شود. انگشت سبابه بر روی بر جستگی فوقانی قدامی استخوان نشیمنگاهی قرار گرفته و انگشت میانی دست به طرف عقب کشیده شود به طوری که لبه کرست ایلیوم را لمس کنید سپس با انگشت خود به باسن آن فشار می‌آورد. محل تزریق در این حالت مرکز مثلثی خواهد بود که با انگشت سبابه؛ میانی و لبه کرست ایلیاک تشکیل شده‌است. این محل برای کودکان و بزرگسالان قابل استفاده می‌باشد. بیمارمی تواند در وضعیت به پشت خوابیده قرارگیرد در این حالت بهتر است زانوها و لگن خم شده باشد تا ماهیچه مربوطه شل شود حجم قابل تزریق ۱-۵ میلی لیتر می‌باشد.
ج- ماهیچه پهن داخلی (وستوس لترالیس)؛ ثلث این ماهیچه محل مناسبی برای تزریق خواهد بود که با تقسیم فاصله بین تروکانتر بزرگ و برجستگی خارجی زانو به سه قسمت و انتخاب ثلث میانی آن به دست می‌آید. این محل برای کودکان و بزرگسالان مورد استفاده می‌باشد بیمار می‌تواند در وضعیت خوابیده به پشت یا نشسته قرار گیرد.
د- ماهیچه دالی: سطح خارجی این ماهیچه اغلب برای تزریق واکسن استفاده می‌شود. تزریق روی باسن و دست ها رایجترین محل تزریق است.
از تزریقات داخل جلدی (Intradermal) برای تست های آلرژیک , برخی از واکسیناسیونها و نیز بررسی پاسخ سیستم ایمنی (anergy screen) استفاده می شود و معمولا سرنگهای یک میلی لیتر مدرج (نظیر سرنگ توبرکولین) با سر سوزنهای نمره ۲۵ تا ۲۷ بکار برده می شود و اکثرا در سطح فلکسور ساعد (حدود ۱۰ سانتیمتر پایینتر از شیار آرنج ) انجام می شود . روش کار بدین ترتیب است که پوست محل با الکل پاک شده و سپس سوزن با زاویه ۱۵ درجه و به میزان ۲ تا ۳ میلیمتر داخل درم شده (شکل ۹-۲Cool و آنگاه دارو (معمولا ۰٫۱ میلی لیتر) به آرامی تزریق می شود که به صورت یک عدس برآمده می شود . در پایان بدون ماساژ سوزن خارج می شود و یک دایره به قطر یک سانتیمتر دور آن کشیده و ساعت و تاریخ تست نوشته می شود .
نکته – در تمامی تزریقاتی که سوزن به طور مایل وارد پوست می شود بایستی سوراخ سر سوزن به طرف بالا باشد .
تزریق داخل وریدی یا تزریق وریدی (IV therapy) به تزریق سرم یا دارو به داخل ورید بیمار گفته می‌شود.
در مقایسه با سایر روش‌های تجویز دارو تزریق داخل وریدی ممکن است به دلایل زیر انجام گیرد: نیاز به درمان سریع بیمار (مانند اورژانس‌ها)، عدم توانایی تجویز خوراکی مانند بیمار دارای تهوع شدید یا در کما، تخریب دارو در اثر روشهای دیگر تجویز مانند اپی نفرین وریدی.
سرم درمانی اصطلاحاً به تزریق مایعات (سرم) داخل ورید بیمار برای درمان گفته می‌شود. اینکار در مواقع از دست دادن سریع مایعات مانند خونریزی، اسهال، استفراغ و سوختگی‌ها ضرورت می‌یابد. البته از روش تزریق داخل وریدی گاه برای جایگزِینی آب و الکترولیت مورد نیاز انسان نیز استفاده می‌شود مثلاً در انجام اعمال جراحی یا درمان افرادی که به دلایلی نمی‌توانند از راه دهان غذا بخورند.

منبع : کتاب نکات اولیه پرستاری

سجاد فتح‌الهی وب‌سایت

با سلام؛ بنده سجاد فتح‌الهی کارشناس ارشد اتاق عمل هستم. سوالی داشتید لطفا توی کامنت ها بپرسید،قطعا پاسخ خواهم داد. استفاده از همه مطالب وبسایت با ذکر منبع "رایگان".